Văn hóa cúi chào của người Nhật

Tùy từng thời điểm và hoàn cảnh giao tiếp mà Ojigi lại mang ý nghĩa khác nhau với những góc độ cúi chào khác nhau.

Ví dụ khi muốn bày tỏ sự cảm ơn tha thiết hay lời xin lỗi chân thành, người ta cúi đầu thật thấp, hành lễ ojigi một cách lịch sự nhất. Một lễ ojigi đẹp và chuẩn mực là phải làm sao đổ người về phía trước trong khi lưng và đầu gối không được cong lại, sau đó từ từ thẳng người lên.

Trong cuộc sống hằng ngày có 3 kiểu ojigi sau:

1. Chào hỏi xã giao hàng ngày, cúi người khoảng 15 độ.
2. Chào hỏi có phần trang trọng, cúi người khoảng 30 độ.
3. Khi cảm ơn hay cảm tạ ai đó, cúi người khoảng 45 độ.

Trong giao tiếp truyền thống của người Nhật, địa vị xã hội, mối quan hệ xã hội là những nhân tố tạo ra các quy tắc, lễ nghi mà một người đều phải tuân theo. Từ những quy tắc, quy định trong cách chào hỏi, xưng hô đến những cách ứng xử cụ thể trong gia đình thể hiện những nghi thức chào hỏi. Qua những nghi thức cũng như cách giao tiếp đó có thể đoán được địa vị xã hội của một người.

Tất cả các lời chào của người Nhật bao giờ cũng phải cúi mình và kiểu cúi chào như thế nào phụ thuộc vào địa vị xã hội, từng mối quan hệ xã hội của mỗi người khi tham gia giao tiếp.

Một quy tắc bất thành văn là “người dưới” bao giờ cũng phải chào “người trên” trước và theo quy định, “người trên” có thể hiểu là những người lớn tuổi hơn, người có địa vị giao tiếp cao hơn (ví dụ thầy giáo là người trên, khách hàng là người trên, nam là người trên đối với nữ…)

• Kiểu Saikeirei: là hình thức cao nhất, biểu hiện sự kính trọng sâu sắc và thường sử dụng trước bàn thờ trong các đền của Thần đạo, chùa của Phật giáo, trước Quốc kỳ, trước Thiên Hoàng. Ngoài ra, cách chào này cũng được dùng khi muốn bày tỏ lòng cảm kích sâu sắc hoặc xin lỗi chân thành. Chào kiểu Saikeirei là cần cúi xuống từ từ và rất thấp (40-60 độ), mắt nhìn thẳng trong khoảng 1 phút.
• Kiểu chào Keirei: Thân mình cúi xuống 20-30 độ và giữ nguyên 2-3 giây. Nếu đang ngồi trên sàn nhà mà muốn chào thì đặt hai tay xuống sàn, lòng bàn tay úp sấp cách nhau 10-20 cm, đầu cúi thấp cách sàn nhà 10-15 cm. Chào Keirei là cách chào của người dưới đối với người trên hoặc trong các cuộc gặp mặt trang trọng (hội họp, làm ăn,…).
• Kiểu khẽ cúi chào kiểu Eshaku: Thân mình và đầu chỉ hơi cúi khoảng một giây, hai tay để bên hông. Người Nhật chào nhau vài lần trong ngày, nhưng chỉ lần đầu thì phải chào thi lễ, những lần sau chỉ khẽ cúi chào.

Thậm chí bạn cũng sẽ bắt gặp một hình ảnh một hình nhân “Ojigi” đặt ở nơi người hoặc xe cộ khó lưu thông vì đường đang thi công. “Ojigi” này có nghĩa là “Thành thật xin lỗi vì đã cản trở lưu thông”. Ngay cả người Nhật cũng thấy những nghi thức cúi chào này hết sức rườm rà nhưng nó vẫn tồn tại trong quá trình giao tiếp từ thế hệ này qua thế hệ khác và cho đến tận ngày nay.